Gerard Spong, NRC Handelsblad, 28 januari 2022
Rechtsstaat. Dat de VVD adviseur Soumaya Sahla onder druk van Geert Wilders laat vallen, is volgens Gerard Spong een capitulatie voor mistroostige onderbuikgevoelens.
Soumaya Sahla is in 2014 door het gerechtshof Den Haag tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens verboden wapenbezit en lidmaatschap van een terroristische organisatie, de Hofstadgroep. Het hof oordeelde ook dat niet kon worden vastgesteld dat haar voor ogen stond een aanslag te plegen. Ook heeft het hof overwogen dat zij afstand heeft genomen van de ideeën die zij destijds (negen jaar geleden) had omarmd en is ze in haar leven een radicaal andere richting ingeslagen, waarin zij haar maatschappelijke betrokkenheid actief en constructief laat gelden. Duidelijke taal, waaraan niet afdoet dat zij kritiek op haar proces heeft geuit, net zoals Wilders tot het laatst in zijn ‘ minder minder-zaak’ heeft beweerd dat sprake was van een politiek proces. Deze thans onherroepelijke rechterlijk oordelen dienen wij te respecteren.
Nadat Sahla haar straf had uitgezeten ontfermde VVD-coryfee Frits Bolkestein zich over haar. Ze werd mede door zijn toedoen actief in een werkgroep terrorisme en radicalisering van de VVD, treedt regelmatig op als tafelvoorzitter bij de VVD en geeft adviezen. Kortom, Sahla heeft zich al jarenlang voorbeeldig geresocialiseerd. Geen haan kraaide meer naar haar verleden. Totdat Geert Wilders onlangs zijn ongenoegen over haar positie binnen de VVD uitsprak. Met overdreven pathos suggereerde hij dat Sahla mogelijk nog steeds staatsgevaarlijk zou kunnen zijn en een direct gevaar voor hem zou kunnen opleveren, nu zij niet publiekelijk spijt heeft betuigd. Kortom, hij lapte het rechterlijk oordeel aan zijn politieke laars.
VVD in de kramp
Sinds deze opmerkingen verkeert de VVD in een kramp. Fractievoorzitter Sophie Hermans liet zich ontvallen dat het haar een ongemakkelijk gevoel gaf dat Sahla nog op deze wijze in de VVD actief is. Sophie Hermans en Geert Wilders zien evenwel over het hoofd dat in een rechtsstaat een veroordeelde die zijn/haar straf heeft uitgezeten en geresocialiseerd is niet tweemaal voor een misstap in het verleden gestraft mag worden.
Straffen wegens een misdrijf doet in een rechtsstaat in beginsel uitsluitend de overheid, niet een politieke partij. Dit uitgangspunt geldt eens temeer wanneer er, zoals in casu, geen enkele concrete aanwijzing aanwezig is voor al dan niet sluimerend en naderend gevaar in de persoon van Sahla voor het functioneren van de staat en/of de democratie. Zo gaat dat in een rechtsstaat.
De meest gangbare begripsomschrijving van de rechtsstaat luidt dat iedereen zich aan de wet moet houden en dat het in beginsel de taak van de onpartijdige en onafhankelijke rechter is om die rechtsstaat te verwezenlijken. Met het begrip ‘verwezenlijken’ wordt bedoeld dat rechter, wetgever en overheid in het algemeen bijdragen aan de grondgedachte van de rechtsstaat.
Welnu, dat is door de overheid, dat wil zeggen het Openbaar Ministerie en de rechter in de zaak Sahla volgens het boekje gedaan. Daarna is er geen plaats meer voor een tweede bestraffing in de vorm van een verkettering en uitsluiting uit een particuliere adviesfunctie. Temeer nu we ervan uit mogen gaan dat de VVD reeds op grond van een VOG (verklaring omtrent gedrag) bij het aanstellen van Sahla in haar adviesrol van haar strafrechtelijk verleden moet hebben afgeweten.
Men zou de positie van Sahla wat dit betreft juridisch kunnen vergelijken met die van Nelson Mandela. Die werd ook veroordeeld wegens deelname aan een terroristische organisatie (het ANC). Na 27 jaar gevangenisstraf kwam hij vrij en bekleedde jarenlang het allerhoogste ambt van Zuid-Afrika, te weten het presidentschap, zonder dat iemand hem in die partij zijn veroordeling effectief heeft tegengeworpen.
De rechtsstatelijke benepenheid van de VVD geeft mij een ongemakkelijk gevoel
Anders dan bij ons wordt in artikel 1 van de Zuid-Afrikaanse Grondwet met zoveel woorden de rule of law erkend. Bij ons is dat gewoon jurisprudentieel geldend recht. Door Sahla alsnog de rekening van haar strafrechtelijk verleden te presenteren, haar op te offeren en op een zijspoor te manoeuvreren, verkwanselt de VVD ons rechtsstaatbeginsel zoals hiervoor omschreven.
Demagogisch
Voor een liberale partij waar juist die rechtsstaat hoog in het vaandel staat, is de opoffering van Sahla een deerniswekkende en treurige vertoning. Een rechtsstatelijke capitulatie voor mistroostige onderbuikgevoelens is namelijk nooit een verheven zaak en zeker niet als daarmee belangrijke rechtsbeginselen ten grave worden gedragen. De rechtsstatelijke benepenheid van de VVD geeft mij dan ook in ieder geval een ongemakkelijk gevoel.
In de strijd tegen het terrorisme getuigt het verder van wijsheid gebruik te maken van haar kennis en ervaring. Dat doen we per slot van rekening ook in de strijd tegen de georganiseerde misdaad door kroongetuigen in te zetten en gebruik te maken van burgerinformanten en burgerinfiltranten, die niet zelden hun sporen hebben verdiend in het criminele milieu. En daartegen horen we de PVV niet protesteren.
Demagogisch was ook de pathetische retorische vraag van Tweede Kamerlid Gideon Markuszower (PVV) aan minister Yesilgöz (Justitie, VVD) of zij een veroordeelde pedofiel directeur zou maken van een kinderdagverblijf. Zo’n directeur heeft echter een zodanige machtspositie die recidive in de hand kan werken, terwijl dat bij de adviesfunctie als tafelvoorzitter van de ‘tafelterrorisme en radicaliseringsclub’ geenszins het geval is. De PVV’er vergelijkt dus appels met peren. Overigens is de PVV het meest eminente bewijs voor het adequaat democratisch functioneren van een strafrechtelijk veroordeelde.